Wat kost een waterontharder?

Je kent het vast wel: de doffe aanslag die je aantreft op afgewassen glazen of op de douchekop. Oftewel kalkaanslag: een doorn in het oog van de schoonmakende mens. Gelukkig kun je middels een waterontharder de kalkaanslag sterk verminderen. En daarmee kun je onder andere besparen op schoonmaakmiddelen en energiekosten. Een waterontharder haal je al in huis voor een slordige 700 euro, maar wat je uiteindelijk in zijn totaliteit betaalt is sterk afhankelijk van een aantal factoren. In dit artikel lees je welke factoren dat zijn en – ook niet geheel onbelangrijk – hoe een waterontharder werkt.

Natuurlijke mineralen in water

Wie een dag (of een aantal dagen) zonder water zit, merkt hoezeer we het nodig hebben. Niet alleen gebruiken we het om ons lichaam te hydrateren of te wassen; we gebruiken het ook om het toilet door te spoelen en ons huis en inboedel schoon te maken (en te houden). We kunnen niet zonder. Wanneer we het hebben over water en de effecten daarvan, dan is het onmogelijk kalk buiten de beschouwing te laten. Van nature bevat water namelijk opgeloste mineralen als calciumcarbonaat en magnesium. Hoe meer van deze mineralen het water bevat, hoe “harder” het water is . Na het opdrogen van het water op een oppervlak, blijft calciumcarbonaat achter welke voor de witte aanslag zorgt die men ook wel kalkaanslag noemt. Hoe harder het water, des te sneller men last zal hebben van kalkaanslag. En dat kan dus bijzonder vervelend zijn.

Een bron van ongemak

Kalkaanslag wordt door velen gezien als een bron van ongemak. Niet alleen laat het dus een witte waas achter op bijvoorbeeld je glaswerk of je badkamervoorzieningen; het kan ook een oorzaak zijn van verstoppingen en het zorgt tevens voor een kortere levensduur van elektrische apparaten. Dat komt omdat kalk zich laag voor laag ophoopt en steenhard kan worden indien het niet regelmatig schoongemaakt wordt. In de regel geldt: hoe harder het water, des te meer schoonmaakmiddelen men moet gebruiken. Ook kost veel kalkaanslag meer energie, aangezien apparaten harder moeten werken om iets voor elkaar te krijgen. De vaatwasser bijvoorbeeld, die een tandje bij moet schakelen om het servies schoon te maken. Of de verwarmingsinstallatie, die door de isolerende werking van kalkaanslag meer stookwerk nodig heeft om het huis te verwarmen. Met als gevolg dat de jaarafrekening van de energieleverancier er misschien wat minder leuk uitziet dan je had gedacht. Kalkaanslag kan dus wel degelijk kwaad en dient aangepakt te worden.

De waterontharder als oplossing

Een waterontharder kan een oplossing bieden in de strijd tegen kalkaanslag. Een waterontharder is namelijk een apparaat dat calciumcarbonaat- en magnesiumionen – de deeltjes verantwoordelijk voor kalkaanslag –vervangt door natriumionen (zout). Dat gebeurt in een onthardingscilinder binnen in het apparaat middels hele kleine (kunst)harskorrels, waaraan de mineralen die de kalk-ellende veroorzaken blijven kleven en vervolgens omgewisseld worden. Zodoende ontstaat “zacht” water. Het proces dat plaatsvindt in de waterontharder wordt ook wel een ionenwisseling genoemd, aangezien de reeds aanwezige ionen (deeltjes) vervangen worden door andere ionen (in dit geval zout). Een ander woord voor een waterontharder is logischerwijs dan ook een ionenwisselaar. Een waterontharder wordt meestal op een recht stuk tussen de waterleiding geplaatst.

Een waterontharder kent tal van voordelen. Dankzij een waterontharder zal er bijvoorbeeld geen of veel minder kalkaanslag achterblijven op elementen van elektrische apparaten, op glaswerk of servies en op sanitaire voorzieningen. Daardoor wordt de levensduur van elektrische apparaten verlengd en is er minder schoonmaakmiddel en energie nodig om iets schoon te krijgen. En dat kan dus weer in de kosten schelen. Bovendien draag je met een waterontharder bij aan een beter milieu, omdat je minder stookt en minder elektriciteit verbruikt. In principe doe je met een waterontharder dus niet alleen jezelf een plezier, maar ook de wereld waarin je leeft.

Verschillende typen waterontharders

Er zijn verschillende waterontharders op de markt beschikbaar. Het technisch meest eenvoudige model heeft een enkele onthardingscilinder (ook wel een simplex-model genoemd) en wordt gestuurd door tijd. Dat betekent dat er periodiek een spoeling plaatsvindt, vaak aan de hand van een gemiddeld waterverbruik. Als het daadwerkelijke waterverbruik minder blijkt te zijn dan het gemiddelde waterverbruik, dan wordt het onthardingszout toch in zijn volledigheid verbruikt om het nieuw aangevoerde water te ontharden. Dat kan inefficiënt zijn.

Op basis van volume

Het eerstvolgende model pakt dat op een andere manier aan, aangezien dit model – dat gestuurd wordt door volume – pas gaat spoelen nadat de vulcapaciteit van de onthardingscilinder volledig benut is. Omdat tijdens het spoelingsproces geen zacht water geproduceerd wordt, zijn er twee onthardingscilinders (ook wel een duplex-model genoemd) nodig om toch te kunnen voorzien in zacht water. Dit type waterontharder is mechanisch en werkt niet op elektriciteit, maar op waterdruk. Indien er geen water verbruikt wordt – bijvoorbeeld tijdens een periode van afwezigheid – dan wordt er niet gespoeld. Daardoor krijgen bacteriën de kans zich te nestelen in de ontharder, iets dat niet bevorderlijk is voor onze gezondheid.

Volume en tijd

Dat wordt voorkomen door het model waterontharder dat zowel via tijd als volume gestuurd wordt. Dit model heeft net zoals het meest eenvoudige model één onthardingscilinder en gaat uit van een reservecapaciteit: is de beschikbare reserve zacht water voldoende om de eerstvolgende 24 uur te overleven? Dan gaat het model niet spoelen. Deze reservehoeveelheid wordt periodiek gemeten. Is de hoeveelheid niet toereikend? Dan zal bij het eerstvolgende meetmoment gespoeld worden, ongeacht of de capaciteit van de onthardingscilinder volledig benut is. Indien gespoeld wordt, dan wordt 100% van het onthardingszout gebruikt, ongeacht de  hoogte van het daadwerkelijke verbruik.

En dan is er nog een laatste model dat de hoeveelheid zout aanpast aan het waterverbruik: dit wordt ook wel een proportionele tijd- en volumegestuurde waterontharder genoemd. Bij een laag verbruik zal er een lage hoeveelheid zout gebruikt worden. Over het algemeen is dit de meest efficiënte manier van waterontharding.

Waarom we niet direct onthard water ontvangen

Nu zul je je waarschijnlijk afvragen waarom de watermaatschappijen het water niet direct volledig ontharden alvorens het naar de eindgebruiker te sturen. Dat heeft een aantal redenen. Allereerst kunnen metalen als lood en koper (waarvan sommige waterleidingen gemaakt zijn) beter oplossen in zacht water. Indien deze stoffen in ons drinkwater terecht komen, dan is dat zeer schadelijk voor onze gezondheid. Daarnaast bevat zacht water dus meer zout, waardoor het niet goed (of langdurig) gebruikt kan worden voor het toevoegen van water aan de tuin of (landbouw)grond. Het natriumgehalte in het water na de ontharding is overigens niet direct schadelijk voor onze gezondheid. Mensen met een te hoge bloeddruk zullen er echter wel op moeten letten dat ze niet teveel natrium binnenkrijgen via onthard water.

Kosten van een waterontharder

Bij de aanschaf van een waterontharder dient men rekening te houden met een aantal punten. Zo is de aanschafwaarde in de basis behoorlijk hoog en zal het apparaat geïnstalleerd moeten worden door een installateur. De aanschafwaarde is sterk afhankelijk van het type waterontharder dat je wilt kopen. Zo betaal je voor een mechanische waterontharder gemiddeld 700 euro en voor een waterontharder die werkt op elektriciteit gemiddeld zo’n 1.000 euro. Vanzelfsprekend is een proportionele tijd- en volumegestuurde waterontharder het meest aan de prijs: hier betaal je gemiddeld 1300 euro voor. Wat ook nog eens invloed heeft op de prijs, is de capaciteit van de waterontharder: een waterontharder geschikt voor een gezin van 4 personen kost meer dan een waterontharder die geschikt is voor een stel of een alleenstaande.

Verder dient men rekening te houden met zo’n 200 euro voor de installatie, al is dit sterk afhankelijk van het tarief dat de installateur rekent. En omdat het apparaat ook (jaarlijks) onderhouden moet worden, krijgt men ook te maken met onderhoudskosten die gemiddeld op 150 euro per keer liggen. Tot slot zal (afhankelijk van het verbruik en de efficiëntie van de waterontharder) onthardingszout aangekocht moeten worden. Voor zo’n 15 euro koop je 25 kilo onthardingszout.

Is het verstandig om een waterontharder te kopen?

Het water in Nederland is over het algemeen niet zo hard, al is dit wel afhankelijk van waar je woont. In sommige gebieden is het namelijk harder dan in andere gebieden. Daarom doe je er verstandig aan om – indien je nadenkt over de aanschaf van een waterontharder – bij je watermaatschappij na te gaan hoe hard het water dat je ontvangt precies is. Je watermaatschappij heeft daar inzicht in.

Wat je zult gaan besparen op energie- en schoonmaakmiddelen is sterk afhankelijk van het type waterontharder dat je hebt aangeschaft en of deze bij je past. Heb je bijvoorbeeld een ontharder gekocht waarvan de capaciteit te groot is voor jouw huishouden, dan zul je te maken krijgen met hogere verbruikskosten. Er wordt dan namelijk onnodig veel water onthard. Heb je een te kleine waterontharder gekocht, dan zal deze vaker gespoeld moeten worden. En dat leidt logischerwijs weer tot een hoger zoutverbruik. Als je de juiste waterontharder hebt gekocht – passend bij je situatie – dan kun je zo’n 100 tot 500 euro per jaar besparen op schoonmaakmiddelen en energiekosten. Het duurt over het algemeen een jaar of twee voordat de investering zich heeft terugverdiend.

Woon je in een gebied met hard water en heb je (veel) last van kalkaanslag? Dan loont het zich wellicht om voor een waterontharder te kiezen. Je doet er in dit geval verstandig aan om advies in te winnen bij een expert, aangezien een waterontharder onder andere zal moeten voldoen aan de regeling materialen en chemicaliën voor drink- en warm tapwatervoorzieningen (bijvoorbeeld met een Kiwa Water Mark-certificaat). Zo ben je er zeker van dat je geen kat in de zak koopt. Wel zo fijn natuurlijk bij een relatief forse investering als een waterontharder!

Dit artikel is geschreven door Dik de Graaf

Fanatiek blogger voor Dik.nl en altijd op zoek naar diepgang. Bijt zich helemaal vast in een onderwerp om alles tot in de puntjes uit te zoeken. Gek op reizen, sporten en lezen.

Website