Alles wat je moet weten over modulair bouwen

Modulair bouwen is kort gezegd in fabriek gebouwde elementen (modules) samenvoegen tot één grote optimale module (gebouw), zoals een woning of kantoorpand. Deze manier van bouwen is zeer snel en heeft minimale handelingen op locatie nodig. Hierdoor is modulair bouwen ook milieubewust en zorgt het voor minder overlast in de omgeving. Ook zijn modules erg ‘flexibel’ waardoor demontage en aanbouw relatief eenvoudig is. De modulaire huizen, ook wel LEGO-gebouwen genoemd, worden om deze reden regelmatig gebruikt als tijdelijke woon- of kantoorruimte. Andere voordelen zijn de vaste afmetingen en de lage kosten. Het grootste nadeel is architectonische beperktheid: je kunt weinig kanten op aangezien de formaten vast staan.

Wat zijn modulaire gebouwen?

Modulaire gebouwen zijn voorgefabriceerde losse modules die op of aan elkaar gezet worden tot het één module vormt dat vaak fungeert als woning, kantoor, klaslokaal, opbergruimte of aanbouw. Door de snelheid van levering en  uitstekende bewoonbaarheid zijn deze type woningen ook ideaal als tijdelijke opvang voor mensen die te maken hebben gehad natuurrampen en/of andere omstandigheden waardoor hun eigen huis onbewoonbaar is bevonden. Vaak zijn modulaire gebouwen blokvorming of rechthoekig. De modulegedeelten worden op externe locaties gefabriceerd en vervolgens afgeleverd op locatie. Het construeren van de verschillende modules aan en op elkaar wordt ter plaatse voltooid met behulp van hijskranen.

Om misverstanden te voorkomen: modulaire gebouwen zijn geen stacaravans. Ze hebben namelijk geen assen of metalen frames. Dat betekent dat de modules op platte vrachtwagens vervoerd moeten worden naar de betreffende locatie. Ook moeten modulaire woningen aan de voorschriften van een ‘normaal’ huis voldoen, terwijl stacaravans en dergelijke mobiele woningen dat niet hoeven.

Waarom modulair bouwen?

Deze nieuwe manier van bouwen kent meer voor- dan nadelen. De hoofdredenen waarom er wereldwijd steeds meer modulair gebouwd wordt heeft alles te maken met de volgende aspecten:

Snelheid

De productiesnelheid is een van de belangrijkste kenmerken van modulair bouwen. Binnen 3 maanden kan er een complete module voor je klaarstaan. Geen wachtlijsten of jarenlange verbouwingen die ook nog eens belemmerd worden door weersomstandigheden, maar gewoon fabrieksmatig in elkaar gezette modules die vervolgens naar jouw smaak in- en op elkaar kunnen worden gezet.  Voor verschillende doeleinden is de snelheid waarmee een modulair gebouwd kan worden gemaakt zeer belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan natuurrampen,  branden, oorlogsgeweld, echtscheiding, maar ook aan dringende kantoorruimte of tijdelijke klaslokalen. Je zou denken dat de snelheid ten koste gaat van de kwaliteit en levensduur van zo’n gebouw. Het tegendeel is waar: modulaire gebouwen hebben weinig onderhoud nodig en gaan zeer lang mee.

Duurzaamheid

In tegenstellingen tot productie in de fabriek zorgt bouwen op traditionele wijze voor veel afval. Om in cijfers te spreken: in een fabriek wordt ongeveer 80% minder afval geproduceerd. Het afval dat overblijft wordt ook nog eens gerecycled. Dit draagt weer bij aan een duurzame, circulaire economie. Daarnaast zorgt het bouwen op locatie vaak voor verstoring van de natuur. Denk hierbij aan een afname van de grondkwaliteit door bebouwing en afval, geluidsoverlast voor mogelijke broedende vogels in de nabije omgeving en de eventuele opruiming van bomen en/of andere planten voor machinale toegankelijkheid. Ook wordt er door dagelijks vervoer van bouwmateriaal en personeel veel CO2 uitgestoten wat schadelijk is voor mens en milieu. Door de snelheid en precisie van fabrieksproductie is de CO2 uitstoot minder. Tot slot hebben mensen in de omgeving ook een stuk minder last van bouwwerkzaamheden wanneer er een modulair gebouw wordt geplaatst, dan dat er maanden lang aan een normaal huis gebouwd wordt.

Minder mankracht

Zoals je waarschijnlijk niet is ontgaan kampen we in Nederland met een enorm tekort aan werknemers in de bouw. Men verwacht dat het tekort in de toekomst alleen maar toe zal nemen, omdat Nederlanders steeds hoger opgeleid worden en daardoor steeds minder handarbeid willen verrichten wat relatief weinig geld in het laatje brengt. Door de ontwikkelingen rondom robotmechanisatie en steeds geavanceerdere apparatuur wordt dit probleem deels opgelost, maar dat kost meer tijd en geld dan beschikbaar is. Gelukkig draagt modulair bouwen ook een steentje bij aan dit probleem: met deze manier van bouwen heb je een stuk minder mankracht nodig dan bouwen op de traditionele manier. Je hebt immers vooral fabrieksmedewerkers nodig die machines goed instellen en bedienen. Het vervoer en de plaatsing van de modules een kwestie van hooguit een week. Een ideale manier voor bouwen in de toekomst dus, waarbij weinig mankracht nodig is.

Goedkoop

Zoals eerder gezegd is modulair bouwen in veel opzichten duurzamer. In dit geval betekent dat een synchroon lopende kostenbesparing. Door precieze fabrieksmatige metingen wordt en nooit te veel materiaal gebruikt en betaal je alleen wat je nodig hebt. Deze intelligente manier van produceren is dus en kostenbesparend én milieubewuster. Ook zijn er minder werknemers nodig om een modulair gebouw te realiseren. Dit bespaart ook weer geld. Al met al bespaart modulair bouwen je een hoop onnodige kosten. Van plan om zelf modulair te gaan wonen en ben je benieuwd naar de kosten? Een beetje aangenaam modulair huis kost ongeveer een ton.

Flexibiliteit

Men kan continu toevoegen aan een modulair gebouw, vergelijkbaar met een LEGO-bouwwerk. Als de behoefte van de eigenaar verandert kan er dus makkelijk een module aangebouwd worden. Ook demontage gaat gemakkelijk zonder al te veel te slopen. Hierdoor zijn gehele modules soms volledig recyclebaar. Een module laten demonteren en er een ander soort module op laten zetten is ook gen probleem. Je kunt met modulair bouwen dus puzzelen wat je wil! Het is een van de meest flexibele woningbouwvormen ter wereld.

Woningtekort

Naar schatting heeft Nederland in 2020 een tekort van ruim 230.000 woningen . Het aantal huishoudens neemt al jaren toe, net als de vergrijzing. Beide factoren zorgen voor een veel grotere vraag dan aanbod van woningen. Modulaire gebouwen kunnen een oplossing zijn aangezien ze naar grote, luxe en dus prijs kunnen worden gemaakt, en dat op hoge snelheid.  Voor huishoudens die een woning zoeken maar niets geschiktst kunnen vinden is het samenstellen van een modulaire woning een perfect alternatief. Het enige probleem wat zich voor kan doen is de bouwgrond, wat in en nabij steden zeer duur is.

Locatie

Een ‘normaal’ huis heeft een zwaardere en diepgaandere fundering nodig dan een modulair huis. Hierdoor kun je met deze bouwstijl op veel verschillende plekken terecht, mits je een bouwvergunning krijgt en er aansluiting is uiteraard. In Nederland, maar ook in andere landen zie je dat modulair bouwen tot nu op heden vooral in plattelandsgebieden plaatsvindt.

Nadelen modulair bouwen

Ondanks de talloze voordelen heeft deze manier van bouwen ook een aantal nadelen. Een aantal van die nadelen zijn door razendsnelle innovatie in  in de toekomst te verhelpen. Waar men nu nog tegenaan loopt is het volgende:

Slechte marktacceptatie

Modulair bouwen heeft nog te maken met een slechte marktacceptatie en een slecht imago. Dit heeft vooral psychologische marktfactoren, aangezien er niets op de kwaliteit van modules valt af te dwingen. Gevolg hiervan is dat mensen de bouw of het kopen van een module niet zien als een investering en dus niet zo snel doen. Hierdoor blijft de marktwaarde vrij laag en boek je dus weinig winst. Toch zie je dat het langzaam maar zeker meer geaccepteerd wordt, met name in landelijke gebieden in Australië en het Verenigd Koninkrijk.  In Japan wordt vooral modulair gebouwd met het oog op aardbevingen. Reparatie ervan is goedkoop en snel. Specialisten zeggen dat de slechte marktacceptatie in de loop der jaren steeds beter zal wordend, mede oor de innovaties op architectonisch gebied. Uiteindelijk zullen al die innovaties er voor zorgen dat modulaire gebouwen niet meer te onderscheiden zijn van regulier gebouwde gebouwen.

Transport intensiviteit

Ondanks dat er veel meer transport nodig is voor de bouw van een ‘normaal’ huis, is de transport van een module een stuk intensiever. Dit heeft te maken met de grote van zo’n modulestuk. Het vervoer op lange platte vrachtwagens heeft vaak begeleiding nodig en kan dus zorgen voor verkeersopstoppingen. Vooral als er op een locatie meerdere modulaire gebouwen worden geplaatst. Echter is dat vaak van korte duur.

Architectonisch gemis

Een ander nadeel is dat de vorm van veel modulaire huizen in grote lijnen vast staat. Kubus- en rechthoekige woningen zijn voor sommige niet bepaald een lust voor het oog. Uiteraard is het mogelijk om een architect in te schakelen voor een module, maar hij of zij kan wel veel minder kanten op dan bij een regulier huis waar je over veel meer materialen en afmetingen beschikt. Een mooi grachtenpand of landhuis met rieten dak gaat het niet worden met modulaire bouw. Misschien in de toekomst?

Leningen

Omdat modulair bouwen nog niet als ‘normaal’ wordt gezien kunnen banken moeilijk gaan doen om je een lening te verschaffen. Als je het bij de aanvraag en inventarisatiegesprekken echter over de duurzame en economische circulaire boeg gooit, heb je meer kans op slagen. Ook dit zal in de (nabije) toekomst makkelijker worden, omdat modulair bouwen steeds meer geaccepteerd wordt.

Conclusie

Modulair bouwen zit nog in de ontgroeningsfase omdat het een relatief nieuwe manier van bouwen is. Maar door de hoge kwaliteit, snelheid, duurzaamheid en razendsnelle innovaties kan het niet lang meer duren voordat een module een hele normale manier van wonen wordt.

Dit artikel is geschreven door Dion Smits

Altijd op zoek naar antwoorden. Schrijft commercieel, journalistiek en persoonlijk. Gek op bluesmuziek, natuur, columns en FC Barcelona.

LinkedIn