Wie er al ooit een heeft bezocht weet het: de energie is er nog te voelen. De nagedachtenis van de gruwelen die er plaatsvonden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog leven voort. Alhoewel het ontzettend dubbelzinnig is, is het de moeite waard om een concentratiekamp te bezoeken. Kamp Vught in Nederland heeft bijvoorbeeld een zeer toepasselijke slogan: herdenken is nadenken. En nadenken doe je als je de gaskamers, barakken en treinsporen ziet. In dit artikel 7 concentratiekampen die je nog kunt bezoeken in Europa. We trappen af met de concentratiekampen die je in ons eigen land kunt bezoeken.
Concentratiekampen in Nederland
Alhoewel er in Nederland niet zulke gruwelijke daden zijn verricht als in andere concentratiekampen in Europa, blijft een bezoek aan Westerbork, Vught en Amersfoort indrukwekkend. Alle drie de kampen hebben een museum/herdenkingscentrum en bieden educatieve informatie rondom de situatie destijds. Je kunt er rondleidingen boeken onder begeleiding van een medewerker van het centrum, maar je kunt er ook zelf doorheen wandelen. Hieronder kort wat je per kamp kunt verwachten.
Kamp Westerbork
Kamp Westerbork is wellicht het bekendste concentratiekamp in Nederland. Het was de een-na-laatste halte voor vele joden, zigeuners, homoseksuelen en politieke tegenstanders van nazi-Duitsland. Het treinspoor dat nog te bezichtigen is vertelt het verhaal van deportatie. Vanuit dit verzamelkamp werd men afgevoerd naar concentratiekampen elders in Europa als Auschwitz, Sobibor en Theresienstadt. De trein vertrok wekelijks, in het begin zelfs twee keer per week. Het is bekend dat er vanuit Westerbork ruim 100.000 mensen zijn gedeporteerd. Slechts 5.000 joden die op de trein werden gezet overleefden de oorlog. Kamp Westerbork beschikt over een museum, een herrinneringsplaats en er zijn diverse originele gebouwen (zoals de commandantswoning en barak 56) nog in tact. Meer informatie over het kamp vind je op de officiële website van Kamp Westerbork.
Kamp Vught
Kamp Vught was het enige SS-concentratiekamp buiten nazi-Duitsland en door nazi-Duitsland geannexeerde gebieden. Het kamp diende vooral als werkkamp en als ‘aanvoerkamp’ voor Kamp Westerbork, maar er werden ook executies uitgevoerd net buiten het kamp. Volgens cijfers betrof het 329 gevangenen, waaronder joden, zigeuners, politieke gevangenen, Jehova’s en verzetsstrijders. In totaal vonden 749 kinderen, vrouwen en mannen de dood door ziekte, verhongering en/of mishandeling. Vandaag de dag is een groot deel van het terrein in gebruik door de Penitentiaire Inrichting Vught. Een aantal gebouwen is tot op heden bewaard gebleven en heeft de status Rijksmonument. Op de noordoostpunt van het vroegere kampterrein vind je het museum Nationaal Kamp Vught waar onder meer een barak en een aantal wachttorens zijn nagebouwd. Alle informatie die je nodig hebt als je dit concentratiekamp wilt bezoeken vind je op de officiële website van Kamp Vught.
Kamp Amersfoort
Kamp Amersfoort deed ten tijde van de Tweede Wereldoorlog vooral dienst als transit-kamp, maar voldeed ook zeker aan de criteria voor een werk- en strafkamp. Volgens de cijfers overleden 650 mensen in het kamp (gefusilleerd of middels mishandeling of ontbering), waren er in totaal 37.000 geregistreerde gevangenen en daarvan werden er ongeveer 20.000 gedeporteerd naar concentratiekampen elders. Na de oorlog werd het kamp volledig afgebroken en sinds de jaren 80 doet het terrein dienst als opleidingsinstituut voor de politie. Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort (SNMKA) verwierf in 2010 een bosperceel ten noorden van de voormalige schietbaan van het concentratiekamp (deze is nog steeds te zien, hier werden de executies uitgevoerd) en richtte het terrein in met diverse nagebouwde barakken, wachttorens en de beruchte ‘rozentuin’. Tevens is er een origineel loopgraaf te vinden waar je doorheen kunt lopen. Voor meer informatie zoals openingstijden en entreeprijzen: bezoek de officiële website van Kamp Amersfoort.
Concentratiekampen in Duitsland
In beginsel werden de concentratiekampen in nazi-Duitsland voornamelijk opgericht als werkkampen, maar naarmate de tijd en de oorlog vorderden vonden er steeds meer gruweldaden plaats in de Duitse concentratiekampen. Er zijn een flink aantal concentratiekampen die je nog kunt bezoeken in Duitsland vandaag de dag. We hebben de bekendste voor je op een rijtje gezet.
Kamp Bergen-Belsen
Bergen-Belsen is onder Nederlanders misschien wel het bekendste kamp. ‘Onze Anne Frank’ overleed in het kamp in maart 1945 aan tyfus. Wat begon als een concentratiekamp voor gevangenen die te ziek waren om te werken in andere kampen, ontaardde in een situatie waar je maag zich van omdraait. De omstandigheden in het kamp waren zo slecht, dat Britse soldaten geschokt waren toen ze het kamp in 1945 bevrijdden. Lijken lagen verspreid over het gehele kamp en wie nog niet was omgekomen van de honger, daarvan kon je de ribben tellen. Het geschatte dodenaantal ligt op ongeveer 100.000. Van het kamp zelf is vandaag de dag nog maar weinig over. Her en der wat restanten, maar het museum geeft een goed beeld van de gruweldaden die nazi-Duitsland uitvoerde in het kamp. Meer informatie over dit Duitse concentratiekamp vind je op de officiële website van Kamp Bergen-Belsen.
Kamp Dachau
Een historisch kamp, want het was het allereerste kamp onder nazibewind. Al in 1933 werden hier mensen opgesloten en aan het werk gezet. Onder meer politieke tegenstanders, communisten, sociaaldemocraten en katholieke geestelijken waren te vinden in Kamp Dachau, waaronder ook flnk veel Nederlanders die verzet hadden gepleegd tegen de Duitse bezetter.. Naar schatting vonden ongeveer 25.000 mensen de dood in het kamp, mede door ziekte en ontbering. Een groot deel van het kamp is nog in originele staat te bezichtigen. Het Jourhaus, de wachttorens en het crematorium zijn onaangetast. De barakken die je tijdens je bezichtiging ziet zijn wel nagebouwd, zodat je een indruk krijgt van de erbarmelijke omstandigheden. Het museum en het herinneringscentrum bevinden zich in het voormalige hoofdgebouw. Alle informatie die je nodig hebt als je Kamp Dachau wilt bezoeken vind je op de officiële website van het concentratiekamp.
Kamp Buchenwald
Naarmate we verder komen in dit lijstje met concentratiekampen in Europa die je kunt bezoeken neemt de intensiteit van de gruwelijkheden die plaatsvonden in de concentratiekampen van nazi-Duitsland toe. Kamp Buchenwald is zo’n kamp waar de mens zich van z’n allerslechtste kant heeft laten zien. De lampenkap van mensenhuid die je in het museum kunt ‘bewonderen’ vertelt het verhaal van de vreselijke misdaden die hier zijn gepleegd. Naar schatting vonden 50.000 mensen hier de dood, mede door ziekte en ontbering. De ziektes kwamen overigens niet altijd op een ‘natuurlijke’ manier. Er werd geëxperimenteerd op gevangenen door hen te besmetten met een ziekte als tyfus. Veel elementen van het kamp zijn nog in goede conditie. Zo is een deel van de weg die naar het kamp leidt, de Bloedstraat, nog in de oorspronkelijke staat en ook het eigen station van Buchenwald passeer je vanzelf als je er naar toe rijdt. Het museum en de tentoonstelling zijn gehuisvest in het voormalig bewaardepot en geeft een goed beeld van wat er hier allemaal heeft plaatsgevonden in deze gitzwarte periode van de mensheid. Meer informatie vind je op de officiële website van Kamp Buchenwald.
Duitse concentratiekampen elders in Europa
Wie een beetje heeft opgelet op school weet wel dat praktisch heel Europa onder nazibewind viel. Hetzij direct door de grote führer zelf, hetzij door bondgenoten van Hitler. Zodoende vind je ook in andere landen in Europa nog concentratiekampen die verhalen vertellen van de periode 1933-1945. In onder meer België, Noorwegen, Oostenrijk, Frankrijk, Tsjechië, Letland en Estland bouwden de nazi’s werk- en concentratiekampen. De meest ‘indrukwekkende’ kampen bouwde Hitler echter in Polen. Hier werden de bekende vernietigingskampen gebouwd waar miljoenen mensen om het leven kwamen. We sluiten dit artikel af met hét concentratiekamp in Europa dat je eigenlijk bezocht MOET hebben: Auschwitz. Een lijst met alle concentratiekampen van de nazi’s vind je overigens hier.
Kamp Auschwitz
Als er één naam synoniem staat voor de gruweldaden van nazi-Duitsland, dan is het Auschwitz wel en het feit dat delen van het complex (het concentratiekamp bestond uit 3 delen: Auschwitz I, Auschwitz II/Birkenbau en Monowitz) te bezoeken zijn maakt dit hé concentratiekamp waar je de beste indruk krijgt van de zieke geest van de nazi’s. Auschwitz I en II (het concentratiekamp en het vernietigingskamp) zijn toegankelijk voor publiek. Hier zie je gaskamers waar in de hoogtijdagen 6.000 mensen per dag werden vermoord. In totaal vonden ruim 1.100.000 mensen hier de dood. Hetzij in de gaskamer, hetzij door de erbarmelijke omstandigheden waardoor ziekte en de hongerdood op de loer lagen. De toegang tot het complex is gratis en er zijn gecertificeerde gidsen beschikbaar in meerdere talen. Vanwege de grote drukte is het raadzaam om een gids te reserveren als je een rondleiding met een gids wilt. Reserveren (en meer informatie vinden) kan via de officiële website van het meest beruchte concentratiekamp van nazi-Duitsland.
Dit artikel is geschreven door Tony Wassenaar
In 2018 gooide Tony het roer om. Hij leverde de sleutels van zijn appartement in Rotterdam in, verkocht al z’n overbodige spullen en vertrok met zijn omgebouwde Volkswagen camperbus om als digitale nomade de wereld te ontdekken. Sindsdien schrijft hij onderweg artikelen voor onder andere Dik.nl.
De 9 meest luxe hotels van Nederland 
33 Natuurspeeltuinen in Nederland 
7 x De leukste rommelmarkten van Rotterdam 
7 leukste winterpretparken 
Wat kun je allemaal gratis krijgen op je verjaardag? 
8x Michelin restaurants in Nederland 
12 leukste plekken om te lunchen in Breda 
De leukste 11 zwembaden van Tilburg en omgeving 
3 x De leukste trampolineparken in Rotterdam 
Ontbijten in Rotterdam; 7 leuke spots 