Hoe kun je een erfenis weigeren?

Je krijgt te horen dat je een erfenis ontvangt van een overleden familielid. Maar deze persoon had veel schulden of je wilt helemaal geen erfgenaam zijn van deze persoon. In dat geval kun je drie dingen doen, waaronder de erfenis weigeren. Maar hoe gaat dat precies in zijn werk? En wat gebeurt er eigenlijk met de schulden van die persoon wanneer niemand de erfenis aanvaard? In dit artikel vertellen we alles over het weigeren of verwerpen van een erfenis.

Kun je een erfenis weigeren?

In een tijd waar steeds meer mensen schulden opbouwen, is het niet meer zoals vroeger wanneer je een erfenis ontvangt. Vroeger waren de huizen bij overlijden vaak volledig afbetaald, auto’s niet op afbetaling gekocht en bestond de erfenis uit een flinke geldsom. Maar een erfenis bestaat uit het accepteren van alle bezittingen én schulden. En steeds vaker zijn die schulden groter dan de bezittingen. Dit kan nare situaties meebrengen voor de nabestaanden die als erfgenamen zijn benoemd. Wanneer zij de erfenis zomaar zouden overnemen, kunnen ze de komende jaren vastzitten aan betalingen aan schuldeisers. Omdat te voorkomen is het mogelijk gemaakt om een erfenis te weigeren. Dit kan je als nabestaande bijvoorbeeld doen als je erachter komt dat de bezittingen van de erflater kleiner zijn dan de schulden. Wanneer je een erfenis verwerpt, is de volgende erfgenaam in de rij in staat om de erfenis te accepteren.

Hoe kun je een erfenis verwerpen?

Wanneer iemand overlijdt en jij via de wet of het testament bent aangewezen als erfgenaam, dan krijg je altijd drie keuzes. Je kunt de erfenis zuiver aanvaarden, je kunt de erfenis beneficiair aanvaarden of je kunt deze verwerpen. Nadat iemand komt te overlijden heb je drie maanden recht op beraad. Dat betekent dat je de tijd krijgt om een beslissing te maken of je de erfenis wil accepteren of niet. Ben je vooral bang voor grote schulden, dan kun je in die tijd een boedelbeschrijving maken, waarin je alle bezittingen en schulden van de overledenen opschrijft. Aan de hand van die beschrijving zou je een redelijk beeld moeten hebben of de erfenis positief of negatief is. Is deze negatief, of wil je helemaal geen erfgenaam zijn, dan kun je de erfenis verwerpen.

Akte van verwerping
Je moet daarvoor een akte van verwerping laten opstellen door de rechtbank van de woonplaats waar de overledene woonde. De kosten voor deze akte zijn ongeveer 120 euro en komen voor eigen rekening. Vervolgens kun je terecht bij een notaris om de nalatenschap te weigeren. Ook hiervoor zullen kosten betaald moeten worden.

Je kunt ook zelf een bezoek brengen aan de rechtbank en daar een akte van verwerping op laten stellen. Hiervoor moeten alle erfgenamen aanwezig zijn die de erfenis willen verwerpen en een geldig legitimatiebewijs meenemen. Samen met de overlijdensakte wordt er dan een machtiging ingevuld en ondertekend, waarmee zij afstand doen van de erfenis. Wanneer je met alle erfgenamen in één keer komt, hoef je maar één keer griffiekosten te betalen.

Let op: Je acties na het overlijden van de erflater kunnen zorgen dat je een fout begaat. Met name als je de erfenis wilt weigeren moet je in het begin nog geen spullen uit het huis verdelen of schuldeisers terug gaan betalen. Wanneer je dat doet, aanvaard je namelijk automatisch de erfenis in plaats van hem te verwerpen. Om dit te voorkomen kun je het best eerst een boedelbeschrijving maken om zeker te weten dat er een negatief saldo uitkomt. Nadat je de ergernis verworpen kan er zorg gedragen worden voor de bezittingen van de erflater.

Erfenis verwerpen voor minderjarigen

Iedereen die meerderjarig is kan kiezen voor aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. Minderjarigen kunnen alleen kiezen voor de laatste twee opties, om ze zodoende te beschermen tegen schulden op jonge leeftijd. Voor kinderen die bij hun eigen ouders wonen, kan verwerping zelf worden geregeld, maar dat geldt niet voor kinderen van een voogd of die onder bewind voering staan. In dat geval ligt de situatie iets ingewikkelder.

Minderjarig kind met voogd of bewind voerder
Wanneer een erfenis terecht komt bij een minderjarig kind met een voogd of bewindvoerder, moet ook toestemming aan de kantonrechter worden gevraagd voor het verwerpen van die erfenis. Wanneer dit verzoek is ingediend, gaat de kantonrechter kijken naar het saldo van de erfenis. Is dit positief, dan wordt het verwerpen vaak niet geaccepteerd, maar wel als het saldo negatief is. Dat lijkt logisch en handig, maar het kan ook vervelend zijn als de overledene een vrijwel onbekende was van de voogd, bewindvoerder en het kind. Want omdat de verwerping dan wordt afgekeurd, wordt de erfenis aanvaard. Dat zorgt ervoor dat de voogd of bewindvoerder vervolgens zelf in een vereffeningsproces terechtkomt waarbij schuldeisers betaald moeten worden in naam van iemand die zij misschien helemaal niet kennen. Het is dus handig om je goed te verdiepen in de gevolgen van het verwerpen van een erfenis en welke mogelijkheden zijn als de verwerpen niet wordt geaccepteerd.

Wat kost een erfenis weigeren?

Wanneer je een erfenis wilt verwerpen, dan kan dat helaas niet gratis. Om die te weigeren is namelijk een wettelijk document nodig, zodat je niet meer aansprakelijk gesteld kan worden voor de eventuele schulden van de erflater. Zoals hierboven al eerder benoemd, moet je hiervoor officieel een verklaring afgeven bij de rechtbank. Die brengt hiervoor griffiekosten in rekening van ongeveer 120 euro. Heb je ook gebruik gemaakt van een notaris, dan komen hier ook nog extra kosten bij kijken.

Kun je een verworpen erfenis terugdraaien?

Het weigeren van een erfenis kost veel tijd, moeite en geld. Daarbij is het ook een officiële akte die je niet kunt terugnemen. Het proces wat volgt na het weigeren van een negatieve erfenis bestaat uit onder andere het terugbetalen van schuldeisers en het verkopen van eigendommen van de overledene om die kosten te vergoeden. Zodra je de akte van verwerping ondertekend hebt is de beslissing die je gemaakt hebt definitief. Weet je na het overlijden nog niet wat je precies wilt doen met de erfenis, gebruik de drie maanden dan goed om uit te zoeken of het saldo positief of negatief is. Zo maak je in ieder geval een weloverwogen beslissing.

Wie wordt de erfgenaam wanneer je een erfenis verwerpt?

Wanneer je een erfenis verwerpt, dan moet rekening houden met de hiërarchie bij erfenissen. Het feit dat jij de erfenis verwerpt betekent namelijk helemaal niet dat iedereen direct van de erfenis af is. Sterker nog, je zou zelfs iemand kunnen opzadelen met een groot probleem als je geen rekening houdt met deze hiërarchie. Erf je een schuld van een ouder en heb je zelf kinderen, dan zullen zij ook de erfenis moeten verwerpen zodat zij de schulden niet erven. Hieronder de hiërarchie waarin een erfenis plaatsvindt:

1. Echtgenoot, geregistreerd partner, kinderen
2. Broers en zussen en ouders
3. Grootouders
4. Overgrootouders
4. De Nederlandse Staat

Wanneer degene op de eerste plek de erfenis verwerpt, zal de erfenis op deze manier de rij aflopen. Is de overledene zelf een grootouder, dan vallen stap drie en vier hoogstwaarschijnlijk af. Wanneer niemand de erfenis aanvaardt, dan zal de Nederlandse Staat de schuld afbetalen. Dat betekent dat niemand verplicht is om een schuld, die is opgebouwd door iemand anders, terug te betalen. Het is wel belangrijk om ervoor te zorgen dat alle nabestaanden die erfgenaam zijn ook daadwerkelijk weten dat de erfenis wordt verworpen door de rest van de familie. Vooral bij broers en zussen waar je een slechte band mee hebt en die al decennia in het buitenland wonen, kan het opsporen soms lastig zijn. Zorg dat je dit dan ook direct na het overlijden doet.

Alternatief voor weigeren erfenis: beneficiair aanvaarden

Wanneer je niet zeker bent of de erfenis positief of negatief zal worden, heb je nog een andere mogelijkheid dan om de erfenis te aanvaarden of te verwerpen. Door de erfenis beneficiair te aanvaarden, combineer je deze opties. Je zegt namelijk dat je de erfenis alleen accepteert wanneer het saldo van de erfenis positief blijkt te zijn. Kom je er na het maken van de boedelbeschrijving achter dat de erfenis negatief is, dan kun je die alsnog verwerpen. Beneficiair aanvaarden heeft wel wat voeten in de aarde en het is niet eenvoudig om het hele proces te doorlopen via notarissen en advocaten, maar als je er uiteindelijk achter komt dat de erfenis toch positief is, dan heb je de mogelijkheid om het alsnog te aanvaarden. Zeker omdat het weigeren van een erfenis niet om te keren is, kan het beneficiair aanvaarden een handige en veilige optie zijn.

Het weigeren van een erfenis is dus niet zo eenvoudig. Je wilt er misschien zo snel mogelijk vanaf zijn, maar je zal alsnog enkele officiële documenten moeten tekenen bij de rechtbank. Maar wanneer je dat gedaan hebt weet je wel zeker dat je later niet benaderd kan worden door schuldeisers die een betaling willen zien. Wil je meer weten over schulden? Lees dan ons artikel wat er gebeurt met schuld bij overlijden.

Dit artikel is geschreven door Martijn Troch

Zelfstandig ondernemer bij Martijn Troch | Communicatie en Organisatie

LinkedIn