Hoe vind je hulp wanneer je schulden hebt?

We hebben allemaal wel eens een openstaande betaling die ons voor even in het rood zet. Dan boeken we een klein deel van het spaargeld over of we geven tijdelijk iets minder uit. Schulden zijn betalingsachterstanden wanneer er geen geld of uitzicht is om het openstaande bedrag eigenhandig af te lossen. Wanneer je in deze situatie terecht komt dan is het noodzakelijk om hulp te vragen. Hoe vind je deze hulp? Is het wel zo gemakkelijk om zomaar hulp te vragen? Hoe kunnen schulden ontstaan en hoe kun je er zelfstandig vanaf komen? We beantwoorden deze vragen in dit artikel.

Wat zijn de oorzaken van schulden?

Mensen kunnen door verschillende manieren in de schulden komen. In een aantal situaties is het de schuld van de persoon zelf door bepaald gedrag, maar in veel gevallen ontstaan financiële schulden buiten de macht om van de persoon in kwestie. Het is met andere woorden niet de eigen schuld van het krijgen van schulden. Mensen die op een kruispunt in het leven komen, zoals het verlies van de levenspartner, het verliezen van een baan of je raakt arbeidsongeschikt door een ongeval. Deze oorzaken liggen buiten de eigen macht om en zorgen voor een grote verandering in de inkomsten en uitgaven. Het vergt aanpassing aan de situatie en dit kan je in de schulden werken.

Laag zelfbeeld

Een tweede oorzaak is het hebben van een laag zelfbeeld, het hebben van overmatige stress en last van negatieve gevoelens. Om de pijn te verminderen ga je veel geld uitgeven aan kleding of andere producten. Je wilt dat slechte gevoel compenseren.

Overbesteding

Overbesteding is een derde aanleiding waardoor iemand in de schulden kan komen. Wanneer mensen bijvoorbeeld te veel leningen of kredieten hebben gesloten dan gaan de uitgaven op den duur de inkomsten voorbij. In navolging van de tweede oorzaak kan overbesteding ook ontstaan. Een nog schrijnender oorzaak van schulden is overleving. Wanneer de maandelijkse lasten, zoals gas, water, elektra en huisvesting, structureel hoger zijn dan het geld dat er binnen komt, kan je geen eten en drinken meer kan kopen.  Om te kunnen overleven moet je geld gaan lenen. De laatste oorzaak heeft met eigen gedrag te maken. Denk hierbij aan het overschatten van je eigen budget, een koop-, alcohol-, of gokverslaving en onwetendheid van je financiële situatie. Hieronder nog even de oorzaken op een rijtje:

1. Een grote verandering in je leven
2. Een laag zelfbeeld of stress compenseren met overmatige uitgaven
3. Te veel leningen en kredieten open staan
4. Maandelijkse lasten structureel hoger dan inkomen
5. Destructief gedrag

Hoe kan je signalen herkennen aan iemand met schulden?

Vaak is het lastig om te herkennen wanneer een persoon in de financiële problemen zit. In Nederland is het een soort van fatsoensnorm om niet over geld te praten. Dit maakt het nog eens extra lastig voor iemand die wel in de schulden zit, om uit een dergelijke situatie te komen. Het kan een gevoel van schaamte oproepen. Mensen met schulden hebben vaak structurele stress en zien er qua uiterlijk ook slechter uit dan normaal. Ze hebben wallen onder de ogen of een bleker gezicht. Nu is het natuurlijk niet zo dat iedereen met deze uiterlijke kenmerken in de schulden zit. Wees hier subtiel in wanneer je toch een gesprek wilt voeren met iemand waarvan je vermoed dat hij of zijn in de schulden zit.

Daarnaast zijn vlucht- en vechtgedrag ook tekenen dat iemand het niet zo breed heeft. Denk hierbij aan ziekmeldingen, geen reactie meer op app-berichten of telefoontjes. Afwezig zijn en jezelf en het huishouden verwaarlozen. Of juist tegengestelde gedragsvertoningen: men belandt op het verkeerde pad en gaat liegen, stelen of bedriegen. Vaak is het voor mensen in de omgeving goed alert te zijn, wanneer er grote veranderingen plaatsvinden in iemands leven. Mensen zijn dan ook vaker geneigd om meer met korte termijn bezig te zijn dan met het maken van toekomstplannen.

Wat voor soorten schulden zijn er?

Een aantal vormen van schulden zijn hierboven al even genoemd, zoals schulden bij het hebben van te veel lopende leningen en kredieten, waardoor de rentebedragen zich langzaam gaan opstapelen. Hieronder volgen de overige soorten schulden.

• Studieschulden
• Hypotheekschulden
• Schulden bij bekenden
• Fraudeschulden en boetes
• Gemeentelijke heffingen en rijksbelastingen
• Betalingsachterstand zorgverzekering
• Te veel ontvangen toeslagen
• Achterlopen bij het betalen van de vaste lasten
• Rood staan bij de bank
• In termijnen betalen bij postorderbedrijven
• Leningen bij financiers, zoals een bank

Waar kan je terecht voor schuldhulpverlening?

Op zich hoeven schulden nog geen direct probleem te zijn. Hierboven zijn oorzaken, signalen en soorten schulden beschreven. Schulden worden pas problematisch als afspraken structureel niet worden nagekomen of een lening niet meer afgelost kan worden. Op dat moment is het belangrijk dat je direct actie onderneemt en om hulp gaat zoeken. Je hebt behoefte aan schuldhulpverlening.

Extra: Momenteel werken verschillende deurwaarders, schuldhulpverleners en andere instanties aan een landelijk noodnummer (115) voor schuldhulpverlening. De drempel bij het zoeken van hulp is namelijk nog te hoog merken verschillende partijen. In juli 2017 hebben ze een voorstel ingediend bij de staatssecretaris van Sociale Zaken.

Hoe werkt schuldhulpverlening?

Het minnelijke traject

Vaak gebeurt schuldhulp via de eigen gemeente. Het is raadzaam om uit te zoeken bij welke instantie of afdeling van de gemeente je moet aanmelden, want dit verschilt per gemeente. Bijvoorbeeld via een maatschappelijk werker, de kredietbank of via het wijkteam. Vervolgens krijg je in eerste instantie hulp via het minnelijk traject. Deze bestaat uit twee fases: de stabiliteitsfase is de eerste fase en zit nog vóór het schuldregelingstraject. Hier breng je overzicht in je financiële situatie samen met je hulpverlener. Tijdens de intake toetst de hulpverlener je zelfredzaamheid, wat de oorzaak van de schulden zijn en maak je een plan van aanpak. Er is meestal nog geen contact met de schuldeiser(s).

Na de stabiliteitsfase kom je in de schuldregelingsfase. Hierin wordt contact gelegd met alle eisers met een betalingsvoorstel. Wanneer je drie jaar kan voldoen aan alle voorwaarden dan worden je schulden kwijtgescholden. Dit zijn de 3 voorwaarden:

1. Je krijgt geen nieuwe schulden
2. Je ondertekent een schuldregelingsovereenkomst
3. Je bepaalt een maximale afloscapaciteit voor de aflossing van de schulden.

Deze maximale afloscapaciteit wordt berekend door de schuldhulpverlener. Deze kijkt naar wat je maandelijks kan betalen aan de eisers, nadat is gekeken naar het ‘Vrij Te Laten Bedrag’ (VTLB). Dit is het bedrag dat nodig is om maandelijks van te leven. Is dit allemaal akkoord? Dan is de minnelijke schuldregeling geregeld. In deze regeling bestaan twee vormen: een schuldbemiddeling en een schuldsanering. Bij de bemiddeling krijgen schuldeisers jaarlijks een bedrag uitgekeerd, afhankelijk van de situatie van de schuldenaar. Bij de sanering betaalt de gemeentelijke kredietbank het schuldbedrag aan de schuldeisers en moet je als schuldenaar het bedrag binnen 36 maanden uitkeren.

Geen akkoord van de schuldeisers?

Dan volgt er een dwangakkoord of wordt je doorverwezen naar het wettelijk traject (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen) en komt de rechter tussen beide partijen om een oordeel te vellen. Hierin kan de schuldhulpverlener uit het minnelijk traject je adviseren. Wanneer je voor de rechter moet verschijnen dan beoordeelt deze uiteindelijk of je als schuldenaar in staat bent om je aan de regels van de schuldsanering zal houden. Ook kan de rechter de eisers verplichten om mee te werken. Na een periode van drie tot vijf jaar kunnen je schulden worden kwijtgescholden. Tijdens deze periode is het verplicht om je schulden af te lossen onder supervisie van een bewindvoerder. Deze bewindvoerder dien je tijdig te informeren en al je post gaat in de eerste dertien maanden naar deze persoon, zodat hij of zij op de hoogte is van je situatie. De bewindvoerder berekent het VTLB. Alle inkomsten daarboven gaan naar de boedelrekening. Van deze rekening wordt de bewindvoerder betaald en natuurlijk degenen bij wie de schuldenaar nog een schuld open heeft staan.

Wie helpen je verder?

Er zijn een aantal organisaties die je op weg kunnen helpen in de schuldhulpverlening. Partijen, zoals Schuldhulpmaatje, Humanitas of vrijwilligers van de gemeente kunnen je helpen bij de ondersteuning in het traject. Hulplijn 115 moet in de toekomst een laagdrempelige manier gaan vormen die mensen met schulden hulp kan bieden.

Extra vragen

Hoeveel schuld moet je hebben voor schuldsanering?

Wanneer je in de schuldsanering komt, is het niet belangrijk hoeveel schuld je moet hebben om in aanmerking te komen voor de schuldsanering. Het gaat erom wat je kan betalen in een tijdvak van drie jaar (36 maanden) aan de schuldeisende partijen.

Wanneer worden je schulden kwijtgescholden?

De kwijtschelding van je schulden gebeurt, nadat je het wettelijk traject (WSNP), zoals in vorig hoofdstuk omschreven, hebt doorlopen. Hierna kun je vervolgens met een ‘schone lei’ beginnen op financieel gebied. Ook kun je gaan voor een schikking. Deze methode wordt veel minder frequent in de praktijk toegepast, maar met wat geluk en juiste onderhandelingen kun je schikken met een eiser. Banken zijn wel bereid te luisteren naar een voorstel en bij sommige geldschieters is het een oplossing om 50% van het bedrag ineens te betalen om tot een finale kwijting te komen.

Hoe los je schulden op zonder schuldsanering?

Je kunt je schulden ook oplossen zonder schuldsanering. Door het zelf te doen is de kans op herhaling vaak ook kleiner. Wellicht wil iemand in je nabije omgeving helpen en ondersteunen. Ten eerste: overzicht in je financiën. Door overzicht te creëren verlaag je een deel van de stress en is het inzichtelijk wat je wel en niet kan betalen. Schrijf dit op in een schrift of in Excel. Afhankelijk bij wie je nog schulden hebt, neem ook de rentepercentages mee in de bedragen.

Wanneer je overzicht hebt in je inkomsten en uitgaven kun je ze in een begroting zetten. Maak bijvoorbeeld een jaarlijkse begroting en bekijk je bankrekeningen eens grondig. Noteer vervolgens het type uitgave dat je frequent doet. Werk met kleuren of cijfers. Een blauwe kleur is voor de noodzakelijke kosten en inkomsten. Een groene kleur voor de uitgaven die je kan verlagen en een rode kleur is voor de uitgaven die niet nodig zijn. Bekijk aan de hand van de begroting wat je per maand kan aflossen en maak hier ook geld voor vrij. Belangrijk is dat je discipline houd in het bijhouden van je eigen planning!

Nu je je eigen zaken inzichtelijk hebt gekregen, kun je contact opnemen met de schuldeisende partij. Dit kan moeilijk zijn, maar onthoud dat dit ook mensen zijn. Als je laat zien dat je serieus wilt werken aan een plan om je schulden af te lossen dan werkt dit meestal positief.  Los altijd eerst de bedragen af met de hoogste rentes, zodat je daarna meer geld hebt voor de lagere rentes. Het belangrijkste is om je uitgaven te verlagen, zoals een smartphone waar je maandelijks veel geld aan kwijt bent, tijdschriften opzeggen en eventueel kan besparen op andere vaste lasten.

Waar vind je gratis hulp bij schulden?

In Nederland zijn ontzettend veel instanties en organisaties die je kunnen helpen bij schulden, of de periode dat je in de schuldsanering zit. Zoals de eerder genoemde organisaties, Humanitas en Schuldhulpmaatje. Andere hulp kun je vinden bij het Leger des heils. Hier kun je terecht voor hulp met administratie of een voedselpakket. Ook bij de Voedselbank kun je maximaal drie jaar terecht voor een voedselpakket, wanneer je onder het minimum moet leven. Bij Stichting Leergeld kun je aankloppen voor activiteiten die binnen en buiten de school plaatsvinden. Ze helpen kinderen tot 18 jaar als de ouders een inkomen hebben dat lager is dan 110% van de bijstand.

In de schulden komen hoeft nog niet direct te betekenen dat je een probleem hebt waar je structureel mee hebt te dealen. Iedereen heeft wel eens schulden, maar die verschillen vaak bij het bekijken van de onderliggende redenen. Daar zit het verschil. Het is raadzaam om zo snel mogelijk hulp te zoeken wanneer je in een uitzichtloze situatie dreigt terecht te komen. De overheid werkt aan een speciale hulplijn 115, maar voor alsnog is het de beste oplossing om zo snel mogelijk met de gemeente of andere instanties, zoals Humanitas of Schuldhulpmaatje, in contact te komen. Misschien zit je zelf niet in een dergelijke situatie, maar herken je de signalen bij iemand uit je omgeving. Probeer dan een gesprek aan te gaan en te praten over een oplossing. Dat is vaak de eerste stap richting hulp.

Dit artikel is geschreven door Dik de Graaf

Fanatiek blogger voor Dik.nl en altijd op zoek naar diepgang. Bijt zich helemaal vast in een onderwerp om alles tot in de puntjes uit te zoeken. Gek op reizen, sporten en lezen.

Website