Wat is successiebelasting?

Belastingen kunnen soms erg ingewikkeld zijn, en al helemaal als er net iemand is overleden. Het liefst wil je de materiële zaken zo snel mogelijk afhandelen en op een mooie manier afscheid van iemand kunnen nemen. Successiebelasting is een oude term die tegenwoordig erfbelasting wordt genoemd. Deze vorm van belasting gaat om het betalen van belasting over een erfenis die je hebt ontvangen. Wil je weten hoe erfbelasting werkt, hoe hoog de percentages zijn en welke vier manieren er zijn om minder erfbelasting te betalen? In dit artikel geven we antwoord op die vragen.

Wat is successiebelasting?

Successiebelasting is een term die de Belastingdienst tot 2010 hanteerde. Het gaat in dit geval om de belasting die wordt geheven op de nalatenschap van iemand die is komen te overlijden. Dit successierecht heeft tegenwoordig erfbelasting, maar het betekent nog steeds hetzelfde. Een bepaald deel van het vermogen dat je erft moet daarom afgedragen worden aan de Belastingdienst. Maar erfbelasting is niet voor iedereen even hoog en er zijn ook verschillende vrijstellingen. Is er iemand overleden en ben je op zoek naar informatie over erfbelasting, dan vind je in dit artikel alle antwoorden die je nodig hebt om te berekenen hoeveel belasting je moet betalen en hoeveel je daadwerkelijk van de erfenis overhoudt.

Hoe hoog is de erfbelasting?

Het is niet makkelijk om te zeggen hoe hoog de erfbelasting is, omdat dit voor iedereen anders is. De relatie tot de overledene is de voornaamste oorzaak hiervan. Hoe dichterbij je stond, hoe minder belasting je hoeft te betalen. Maar ook een vrijstelling kan zorgen dat het ene familielid veel minder belasting betaalt dan een ander. Hieronder lees je alle factoren die een rol spelen en ook wat je kunt doen om de belasting zo laag mogelijk te houden.

Hoe hoog is de vrijstelling van erfbelasting?

Iedereen die iets erft, heeft recht op een vrijstelling voordat er belasting over het bedrag wordt geheven. Die vrijstelling is alleen niet gelijk voor iedereen. Waar partners een enorm bedrag als vrijstelling hebben, is dat voor neven en nichten minimaal. Hieronder alle relaties en de bijbehorende bedragen (2019).

• Echtgenoot / partner / samenwonend: 650.913 euro
• Kind: 20.616 euro
• Pleegkind: 20.616 euro
• Stiefkind: 20.616 euro
• Kleinkind: 20.616 euro
• Achterkleinkind: 2.173 euro
• Kind met een beperking: 61.840 euro (onder bepaalde voorwaarden)
• Ouder: 48.821 euro (als beide ouders erven is het maximumbedrag samen ook 48.821 euro)
• Broer/zus/neef/nicht/overig: 2.173 euro

Wanneer de waarde van de erfenis gelijk of lager is aan de vrijstelling, dan mag je het hele bedrag behouden. Over het bedrag dat boven de vrijstelling uitkomt moet je belasting betalen. Hieronder zie je daar de berekening van.

Wat is het percentage erfbelasting dat je moet betalen?

Het percentage erfbelasting is afhankelijk van de relatie die je had tot de overledene. Partners krijgen in dit geval een lager belastingpercentage dan neven en nichten. Hieronder een overzicht van de bedragen (2019).

Bij bedragen tot 124.727 euro:
– Partners, kinderen en kinderen met een beperking: 10%
– Kleinkinderen en verre afstammelingen: 18%
– Overige erfgenamen zoals zus, broer of ouders: 30%

Bij bedragen vanaf 124.727 euro:
– Partners, kinderen en kinderen met een beperking: 20%
– Kleinkinderen en verre afstammelingen: 36%
– Overige erfgenamen zoals zus, broer of ouders: 40%

Rekenvoorbeeld

Stel dat Dhr. Janssen na zijn overlijden 100.000 euro achterlaat aan zijn partner en 100.000 euro aan zijn zoon Dennis. De berekening voor beiden ziet er dan zo uit.

Mevrouw Janssen 
Mevrouw Janssen heeft als partner een vrijstelling van 650.913 euro.
Het bedrag van 100.000 is lager, waardoor zij dit mag erven zonder belasting te betalen.

En het tweede voorbeeld van de zoon.

Dennis
Dennis heeft als zoon een vrijstelling van 20.616 euro.
Hij moet dus belasting betalen over (100.000 – 20.616) 79.384 euro.

Als zoon betaalt Dennis 10% belasting over een erfenis tot 124.727 euro.
De erfbelasting voor Dennis bedraagt (79.384 * 0,1) 7.938 euro.

Dit zorgt ervoor dat zijn erfenis in totaal 92.062 euro bedraagt.

Hoe kun je besparen op de erfbelasting?

Niemand betaalt graag belasting. En voor veel mensen is vooral de erfbelasting een struikelblok. Er is namelijk toch al belasting over betaald toen het geld verdiend werd? In dat geval kun je ervoor kiezen om te besparen op de erfbelasting. Dit doe je op de volgende manieren:

Schenken

Een vaak gebruikte manier om te besparen op de erfbelasting is door bij leven al geld te schenken. Hoewel er dan ook schenkbelasting van toepassing is, kan je per jaar geld schenken. Hierdoor kun je bijvoorbeeld voor iedere verjaardag een paar duizend euro schenken, waardoor je vermogen een stuk minder wordt. Wanneer je dan komt te overlijden, is de kans aanwezig dat het restant van de erfenis onder de vrijstellingsgrens blijft. Op die manier hoeven de nabestaanden helemaal geen belasting te betalen over jouw vermogen.

Tweetrapstestament

Een ingewikkelde methode om mogelijk een groot bedrag aan erfbelasting te betalen is door het laten opstellen van een tweetrapstestament. Dit kan alleen als beide partners nog leven. In dit testament worden de kinderen onterft van de erfenis van de eerst overlijdende partner, maar zijn de voorwaarden dat wanneer de tweede partner overlijdt, de kinderen wel de erfenis krijgen. Hierdoor kan de eerste partner profiteren van de vrijstelling van ruim 650.000 euro en kunnen de kinderen bij het overlijden van de tweede ouder profiteren van een vrijstelling van de vader en de moeder. Let er wel op dat deze methode niet altijd voordelig is. In sommige gevallen kan het zelfs nadelig zijn. Zorg er dus voor dat je alle mogelijkheden overlegd met een notaris.

WOZ-waarde

Wanneer iemand een huis achterlaat, dan is dat zelfs in het geval van een eenvoudig huis al een flinke som geld waard. De hoogte van de belasting die je moet betalen voor een huis dat je erft, wordt bepaald door de WOZ-waarde. Die wordt elk jaar door de gemeente opnieuw vastgesteld. Maar deze berekening gebeurt op basis van een schatting. De gemeente gaat niet ieder huis langs om te waarde te bepalen. Het kan dus zijn dat het huis dat je erft, een lagere WOZ-waarde heeft dan de gemeente heeft ingeschat.

Het loont dus om te kijken of die WOZ-waarde wel goed is ingeschat. Heb je het idee dat de WOZ-waarde eigenlijk lager is, dan kun je hiervoor de gemeente benaderen. Je bent niet de enige die dat doet overigens, want jaarlijks worden er meer dan 100.000 wijzingen doorgevoerd in de WOZ-waardes van een huis nadat deze waarde foutief was ingeschat. Verzamel dus een aantal argumenten waarom jij denkt dat het huis minder waard is en binnen een dag zou de WOZ-waarde al veranderd kunnen zijn. En die wijziging kan grote gevolgen hebben voor de erfbelasting. Stel dat je 10.000 euro van de waarde af weet te krijgen. Een erfgenaam betaalt boven de vrijstelling 10% tot 40% belasting. Deze kleine aanpassing van de WOZ-waarde kan dus al 1.000 tot 4.000 euro opleveren aan bespaarde belasting. Geen verkeerde besparing op de erfbelasting.

Waarde inboedel

De waarde van een inboedel is lastig in te schatten. Het is niet voor niets dat veel mensen een fout maken bij het berekenen van die waarde. Om het gemakkelijk te maken wordt vaak de verzekerde waarde erbij genomen als ijkpunt. Maar dat is niet correct. De verzekerde waarde is namelijk het bedrag dat nodig is om de inboedel opnieuw aan te kunnen schaffen. De inboedel die je erft is niet nieuw en staat er wellicht al tientallen jaren. Je moet voor de berekening van de waarde van de inboedel dus altijd kijken naar de economische waarde van de spullen. Vind je het lastig, dan kun je dit doen met de Waardemeter Inboedel van het Verbond van Verzekeraars. Via een puntensysteem kom je er dan snel achter wat de echte waarde is van de bestaande inboedel.

Hoe en wanneer moet je erfbelasting betalen?

Wanneer iemand komt te overlijden, moet je binnen 8 maanden aangifte doen van de erfenis. Vaak krijg je automatisch bericht van de fiscus dat je aangifte moet doen. Dit kan via een nummer op de brief die de Belastingdienst automatisch verstuurd naar de erfgenamen. Hiermee log je in en kun je aangifte doen. Deze aangifte kun je ook op papier doen door een papieren aangifteformulier bij de Belastingdienst aan te vragen.

Inkomstenbelasting na het ontvangen van een erfenis

Nadat je een erfenis hebt ontvangen, dan wordt dit door de Belastingdienst als inkomstenbron gezien. Over inkomsten moet belasting betaald worden, dus bij de eerste belastingaangifte kun je de nieuwe tegoeden verwerken. Gaat het om een erfenis in de vorm van een geldsom, huis of beleggingen, dan moet je de waarde hiervan vermelden in Box 3 van de aangifte. Blijf je onder de vrijstelling hoef je hier geen vermogensbelasting over te betalen, maar bij meer dan ca. 30.000 euro (of 60.000 euro met een partner) moet dat wel.

Erfbelasting bij schulden

Wanneer je iets erft, dan neem je de bezittingen en de schulden van iemand over. Dat kan in veel gevallen positief uitvallen, maar sommige mensen hebben verborgen schulden waar niemand iets van wist. In dat geval zou je er door de erfenis zelfs slechter van kunnen worden. Je kunt een erfenis dan ook op twee manieren accepteren. Allereerst is er de zuivere methode. In dat geval zeg je dat je alle bezittingen en schulden ‘zuiver’ overneemt, zonder voorwaarden. Ben je er niet zeker van dat er verborgen schulden zijn, dan kun je er ook voor kiezen om de erfenis te accepteren onder beneficiaire voorwaarden. Dat betekent dat je wacht tot er uit de boelbeschrijving komt dat de bezittingen groter zijn dan de schulden. Op die manier kun je de erfenis altijd nog verwerpen.

Het is dus mogelijk om de erfbelasting zoveel mogelijk te ontlopen. Dat is mooi, want dat kan zomaar duizenden tot tienduizenden euro’s schelen. Kies je voor schenken om de erfbelasting te ontwijken, lees dan ook ons artikel over hoeveel geld je mag schenken aan kinderen en hoe je geld kunt schenken zonder belasting te betalen. Heb je schulden opgebouwd? Bekijk hier wat er gebeurt met je schulden nadat je overlijdt.

Dit artikel is geschreven door Martijn Troch

Zelfstandig ondernemer bij Martijn Troch | Communicatie en Organisatie

LinkedIn