Wat is een uitsluitingsclausule?

Geldzaken moeten vooral overzichtelijk en voorspelbaar zijn. Je wilt niet dat je ineens voor een nare verrassing komt te staan. Bijvoorbeeld als je gaat scheiden en ineens de zojuist ontvangen erfenis van je overleden ouders moet delen met je ex-partner. Om dit soort situaties te voorkomen is het aan te raden om wettelijk vast te leggen wat er met je geld moet gebeuren na een schenking of na overlijden. De uitsluitingsclausule zorgt ervoor dat geschonken of geërfd geld gewoon van je kinderen blijft bij een echtscheiding. In dit artikel lees je meer over deze manier om geld veilig te stellen.

Wat is een uitsluitingsclausule?

Erfenissen bestaan soms uit enorme geldbedragen. Dat is fijn voor de kinderen, want zij kunnen dan een goede start maken op de huizenmarkt, een studieschuld afbetalen of sparen. Maar wanneer een kind is getrouwd in gemeenschap van goederen, dan zal een erfenis aan beide partners worden toegekend. En dat is helemaal niet erg zolang ze samen gelukkig zijn, maar wat nou als ze een jaar na de erfenis gaan scheiden? In dat geval zijn beide partners eigenaar van het vermogen en zal dit bij de scheiding verdeeld moeten worden. Een uitsluitingsclausule kan ervoor zorgen dat er geen geld terecht komt bij de ‘koude kant’ van de familie. Dit betekent dat je officieel bij de notaris laat vastleggen dat geërfd geld alleen voor je kinderen zijn. Verderop in het artikel vertellen we meer over de uitsluitingsclausule en wat het verschil is tussen een harde en zachte uitsluitingsclausule.

Voorbeeld uitsluitingsclausule

Jan is 32 jaar en twee jaar geleden in gemeenschap van goederen getrouwd met Linda. De ouders van Jan overlijden vervolgens allebei binnen een jaar en hij erft daardoor 100.000 euro. Zes maanden na het erven van het geldbedrag vraagt Linda een scheiding aan. In het geval van een huwelijk in gemeenschap van goederen worden vervolgens alle gezamenlijke goederen verdeeld, waaronder de erfenis. Linda mag dus 50.000 euro meenemen uit het huwelijk. Als de ouders van Jan een uitsluitingsclausule hadden gemaakt, dan hadden ze daarin opgenomen dat de erfenis losstaat van het huwelijk in gemeenschap van goederen. Bij een scheiding had Linda dan geen aanspraak kunnen maken op haar deel van de erfenis.

Wanneer gebruik je de uitsluitingsclausule?

Zoals hierboven benoemd, wordt de uitsluitingsclausule gebruikt wanneer er sprake is van een huwelijk in gemeenschap van goederen. Slechts ca. 25% van de stellen trouwt onder huwelijkse voorwaarden, of heeft bij een geregistreerd partnerschap diverse partnerschapsvoorwaarden laten opstellen. In deze voorwaarden kunnen dit soort erfenissen al opgenomen worden, waardoor de uitsluitingsclausule niet meer nodig is, maar voor 75% van de partners is het dus wel noodzakelijk om dit vooraf op papier te laten zetten.

Wat is het verschil tussen een harde en zachte uitsluitingsclausule?

Gelukkig is de uitsluitingsclausule niet zo zwart wit. Er zijn namelijk twee verschillende opties waar je uit kunt kiezen. Hieronder belichten we beide versies kort.

Zachte uitsluitingsclausule
Wanneer je ervoor kiest om een zachte uitsluitingsclausule af te sluiten, dan wil je dat de erfenis of schenking volledig van je kind blijft in het geval van een scheiding met de partner. Wel blijft de erfenis ook deels van de partner wanneer het kind komt te overlijden. De ouders zien de partner dan namelijk nog steeds als onderdeel van het gezin. Wanneer er een scheiding plaatsvindt in het geval van een zachte uitsluitingsclausule wordt, in het geval van een goede administratie, niets van de erfenis of schenking aan de partner gegeven. Ook niet als het kind de geldsom heeft uitgegeven aan een auto waar beide partners gebruik van hebben gemaakt.

Harde uitsluitingsclausule
Wanneer je een harde uitsluitingsclausule toevoegt aan je testament, dan geef je aan dat je niet wilt dat het geld, de daarmee opgebouwde rente of aangekochte goederen wordt gedeeld met iemand anders dan je kind zelf. De partner wordt in dit geval helemaal niet beter van deze vorm van schenken, zelfs niet als een geërfd huis is verhuurd en daar inkomsten mee zijn verdiend. Het totale vermogen dat is opgebouwd met de erfenis blijft in dit geval dus bij het kind.

Schenken met een uitsluitingsclausule

De uitsluitingsclausule is niet alleen van toepassing wanneer je als ouder komt te overlijden. Ook wanneer je tijdens je leven geld wil schenken aan je kinderen kan de uitsluitingsclausule van pas komen. Stel dat je een kind 10.000 euro wil schenken, maar je wil dat dit geld niet wordt gerekend als gezamenlijk goed tussen de partners. In dat geval kan je dat natuurlijk niet doen via je testament, omdat die pas na overlijden beschikbaar wordt gesteld. In het geval van een schenking kun je dan een geldbedrag overstorten per bank en daarbij een notitie zetten met ‘schenking onder uitsluitingsclausule’. Vervolgens bewaren zowel ouder als kind het rekeningafschrift zorgvuldig, zodat later bevestigd kan worden dat dit bedrag alleen bestemd was voor het kind. Op deze manier kun je ook eenvoudig schenken met een uitsluitingsclausule.

Administratie bij uitsluitingsclausule

Wanneer je een uitsluitingsclausule toepast bij een schenking of erfenis, dan is het voor de kinderen belangrijk om hier een goede administratie op toe te passen. Dat het geld ontvangen is, betekent niet dat het kind bij een scheiding dit bedrag tot zijn eigen vermogen mag rekenen. Er moet door middel van een goede administratie bewezen worden dat het bedrag nog niet is uitgegeven. Op die manier kan het privévermogen worden bepaald.

Het kan voorkomen dat een erfenis terecht komt op een gezamenlijke rekening van de partners. Vervolgens worden hier boodschappen, vakanties en vaste lasten van betaald, waardoor het lastig is om te zien of het geld van de erfenis is uitgegeven of het gezamenlijke inkomen van de partners. Bij een scheiding kan de partner alsnog de helft eisen omdat het geld van de erfenis al is uitgegeven aan de vaste lasten.

Het beste is dus om de erfenis opzij te zetten op een rekening die alleen van het kind is. Of bijvoorbeeld het gehele bedrag in een privébelegging te stoppen. Wanneer op die manier de erfenis wordt vastgelegd is het bij een scheiding veel eenvoudiger om ervoor te zorgen dat de erfenis niet alsnog bij de ex-partner terechtkomt.

Wat als je de uitsluitingsclausule vergeten bent?

Wanneer iemand plotseling op jonge leeftijd overlijdt of bijvoorbeeld niet heeft nagedacht over de uitsluitingsclausule bij een schenking, dan is het reguliere recht van toepassing. Je kunt niet met terugwerkende kracht een uitspraak doen over een geërfd bedrag. Wanneer dat dus gebeurt, zal de ex-partner alsnog de helft van de gezamenlijke bezittingen krijgen, waaronder dus een deel van de erfenis. Het niet toepassen van de uitsluitingsclausule is voor de rechtbank een eigen fout van de schenker of erflater, waarmee de ex-partner niet mee gedupeerd mag worden. Er zijn dus ook veel uitspraken van de rechter geweest waarin de ex-partner alsnog de helft van een schenking betaald moest worden. Het is dus enorm belangrijk om de uitsluitingsclausule in één keer goed op te stellen, zodat er later geen vervelende situaties ontstaan.

Wijziging gemeenschap van goederen 2018

In 2018 veranderde de wet met betrekking tot de huwelijkse voorwaarden. In dit geval betekent het dat erfenissen en schenkingen niet meer standaard onder trouwen in gemeenschap van goederen valt. Dit geldt voor huwelijken die na 1 januari 2018 tot stand zijn gekomen. Wil een kind zorgen dat zijn partner wel meedeelt in deze erfenissen en schenkingen, dan moet dit apart worden opgenomen in de huwelijkse voorwaarden. Let er wel op dat de huwelijkse voorwaarden te allen tijde kunnen worden aangepast door een kind. Misschien is er niets in de huwelijkse voorwaarden opgenomen over het delen van een schenking of erfenis, maar doen zij dit later alsnog. Wanneer je dan zelf een uitsluitingsclausule afsluit, kun je deze wijziging in de huwelijkse voorwaarden voor zijn.

De uitsluitingsclausule toepassen

Zijn je kinderen al 20 jaar gelukkig getrouwd, is de schoondochter of –zoon al helemaal onderdeel van de familie geworden en is de kans klein dat ze ooit gaan scheiden, dan kun je wellicht de uitsluitingsclausule laten zitten, of wellicht alleen een zachte clausule opstellen. Maar wanneer je kind net is getrouwd en je binnenkort een grote schenking wilt doen, dan kan het handig zijn deze uitsluitingsclausule wel af te sluiten. Let er wel op dat de administratie wordt toegepast en zoek uit hoeveel geld je belastingvrij kunt schenken aan je kinderen. Meer weten wat er gebeurt met je vermogen nadat je overleden bent, lees ook ons artikel wie wat erft bij overlijden.

Dit artikel is geschreven door Martijn Troch

Zelfstandig ondernemer bij Martijn Troch | Communicatie en Organisatie

LinkedIn