6 Tips om planten te determineren

Planten kunnen determineren is handig als je in je tuin dat ene nieuwe plantje ontdekt dat je nog niet kende. Of misschien ben je een echte plantenliefhebber en zou je tijdens een natuurwandeling planten willen determineren. Het determineren van bloemen en planten begint altijd met het in kaart brengen van de kenmerken van de plant, om vervolgens te concluderen om welke plant het gaat. Dit kan je doen met behulp van een gids of een boekje, of met handige websites. Planten determineren volgens de officiële biologische kenmerken is niet makkelijk, maar er zijn voor iedereen bruikbare methodes. In dit artikel bespreken we ze allemaal.

In het kort: wat verstaan we onder het determineren van planten en waarom is het nuttig?

Het determineren van planten is simpel gezegd het kunnen identificeren van planten. Dit kan soms een interessante uitdaging zijn: sommige planten zijn zelfs door ervaren plantenkenners moeilijk te herkennen. Determineren begint altijd met het in kaart brengen van een paar kenmerken van de plant (zie ook onze volgende tip) en deze kenmerken vervolgens koppelen aan een plant. Hoe meer kenmerken van de plant je kan benoemen, hoe makkelijker en zekerder je kan determineren.
De bij elkaar opgetelde kenmerken die een plant heeft, noemen we de zoeksleutel.

In sommige gevallen is het determineren van planten belangrijk: dat vervelende onkruid in je tuin, wat is het en hoe schadelijk is het? Ook het herkennen van giftige planten, of planten met giftige bessen is nogal eens handig. Zo is de berenklauw plant bijvoorbeeld irriterend of zelfs gevaarlijk om aan te raken, met name als je daarna in aanraking komt met zonlicht.

Je kan planten determineren met een fysiek boek, of met behulp van internet. Dat laatste is natuurlijk moderner en daarbij gaat het sneller. Een uitgebreide plantengids kan natuurlijk wel heel nuttig zijn tijdens een natuurwandeling waarbij je je telefoon even helemaal uit wilt schakelen. In de volgende tip bespreken we de eerste stappen van het determineren en na deze stappen kan je een website of boek raadplegen.

1. Kenmerken van planten die je kunt gebruiken om te determineren.

Voordat je met behulp van een website of boek controleert welke plant je ziet, moet je een aantal kenmerken in kaart brengen. Dit worden ook wel ‘determinatiesleutels’ genoemd. De vorm van de bladeren, de voortplantingskenmerken en vegetatieve kenmerken zijn allemaal kenmerken van planten die je moet gebruiken om te determineren. Onder meer de volgende kenmerken heb je nodig om te determineren:

• Vegetatieve kenmerken: hieronder verstaan we wortels, bladeren en stengels
• Voortplantingskenmerken: hieronder verstaan we meeldraden, stampers, bloemstructuur, bestuiving, vruchten, huishouding en geslacht en kegelbloem.

De vegetatieve – en voortplantingskenmerken kennen heel veel opsplitsingen, die uiteindelijk de exacte soort plant omschrijven. Dit is interessant voor echte natuurkenners, maar waarschijnlijk niet voor jou. Met de basiskennis die je hebt kan je vermoedelijk al veel zien aan een plant. Deze informatie is vaak al genoeg om diverse soorten te determineren.
Met sommige bronnen, zoals de app Plantnet, heb je geen enkele kennis nodig van planten om te kunnen determineren. Je kan dus altijd wel ergens mee aan de slag als je de naam van een bepaalde plant te weten wilt komen.

2. Planten determineren met Soortenbank.nl

Eén van de meest degelijke websites om planten te determineren is soortenbank.nl. Hier kan je op een groep organismen klikken (zoals bijvoorbeeld de groep ‘bomen en planten’). Vervolgens doorloop je allerlei keuzestappen, waarin je een kenmerk van de door jouw gevonden plant moet aanklikken. Door alle kenmerken van de plant goed aan te vinken, zou je uiteindelijk bij de juiste plantensoort moeten eindigen.
De volgende zaken moet je bijvoorbeeld aanklikken bij soortenbank:

• Je kiest een groep, zoals planten en bomen.
• Vervolgens kan je een grootte van de plant of boom aanklikken
• Er wordt gevraagd naar bladeren
• Vervolgens worden er allerlei vegetatieve – en voortplantingskenmerken gevraagd. Vaak moet je ongeveer 10 keuzes doorlopen voor je bij de juiste plant aankomt.

Soortenbank is een zeer complete website om planten mee te determineren. De kenmerken die gevraagd worden zijn niet altijd even makkelijk voor als je geen kenner bent (de zoeksleutel is vrij gedetailleerd). Wel is deze website overzichtelijk en degelijk, dus het is zeker de moeite waard om te proberen jouw plant hier te determineren.

3. Planten determineren met een fysieke natuur (planten) gids

Met de mogelijkheden die internet ons biedt, lijkt het determineren van planten met een boek of gids misschien wat ouderwets. Daar is wat voor te zeggen, maar het gebruiken van een boek om de juiste soort op te zoeken heeft ook een paar voordelen:

• Je bent niet afhankelijk van internet op afgelegen plaatsen.
• Je kan een boek aanschaffen waarin makkelijke zoeksleutels staan, zoals geur, de lengte van de stengel en de grootte van de bloem.
• In een boek kan je wat makkelijker uitgebreide informatie vinden over specifieke plantensoorten. Zo zijn er bijvoorbeeld gidsen die zich in het geheel richten op korstmossen, paddenstoelen of struiken.

Op de website van KNNV uitgeverij kan je verschillende handige plantengidsen vinden.

4. Planten determineren met Flora Europa

De website Flora Europa biedt overzichtelijk de mogelijkheid om planten te determineren. Handig aan deze website is dat je bij het kiezen van de kenmerken van jouw plant of boom, verschillende eenvoudige afbeeldingen te zien krijgt waar je op kan klikken. Zo kan je determineren aan de hand van duidelijke afbeeldingen, in plaats van lastige biologische termen. Zo kan je afbeeldingen doorlopen van:

• de bloemkleur
• aantal bloemblaadjes
• bladvorm
• bloeiwijze
• bladstand
• bladrand
• beharing
• geur

Een nadeel van de website Flora Europa is dat er volgens een aantal bezoekers nog veel planten missen. De website is dus nog niet geheel compleet. Wel is het – vooral voor leken – een website waar je snel en handig mee kunt zoeken. Je kan hier prima oefenen met determineren.

5. Planten determineren met Florakompas

Florakompas is één van de betere websites om planten te determineren en heeft weer een andere aanpak dan de sites uit de voorgaande tips. Onder het kopje ‘start zoeken’ kan je aangeven in welke groep je wilt zoeken (bijvoorbeeld bomen, struiken of grassen) vervolgens kan je zover je kunt je zoekopdracht verfijnen met allerlei afsplitsingen door telkens op het + teken te klikken.
Hoe meer kenmerken je meeneemt in je zoekopdracht, hoe minder planten er aan de rechterkant in je scherm verschijnen en hoe makkelijker je de juiste plant vindt. Handig aan Florakompas is dat je van elke plant een mooie, duidelijke foto te zien krijgt. Klik op de foto en je krijgt allerlei informatie over de plant. Een aantal planten hebben zelfs een informatievideo.
Het is ook mogelijk om te zoeken op plantnaam, als je vermoedt wat de naam van de plant is die jij gevonden hebt.

6. Planten herkennen met de app Plantnet

Met de app Plantnet voor je mobiele telefoon wordt planten determineren wel erg makkelijk. Deze app werkt zonder uitgebreide en ingewikkelde determinatiesleutels. Hoe werkt het? Je maakt met je telefoon een close-up van de bloem of de plant waarvan je de naam wilt weten. Daarna druk je op de zoekknop van de app en zal deze de juiste plant zoeken. De app werkt het beste als je de plant vastlegt zonder al te veel andere planten op de achtergrond.

De app is ontwikkeld door vier Franse wetenschappers. Inmiddels staan er al meer dan zesduizend west-Europese planten in. Omdat gebruikers zelf informatie en beelden kunnen toevoegen aan de app, blijft hij groeien en wordt hij steeds completer. Daarbij blijft deze database in tegenstelling tot bijvoorbeeld een boek, goed up to date wanneer er nieuwe soorten ontdekt worden.

Zeker voor leken, is Plantnet waarschijnlijk de snelste en meest makkelijke manier om planten te determineren. De app is beschikbaar voor iOS en Android. Je kan hem gratis downloaden.

Verschillende manieren om planten te determineren

Planten determineren volgens determinatiesleutels is niet altijd een makkelijk karwei. Zelfs niet voor plantenkenners. Je kan planten determineren met een website zoals Soortenbank.nl, of door een natuurgids te gebruiken. Een fysiek boek heeft als voordeel dat je niet afhankelijk bent van internet. Wil je wél graag snel op internet kunnen zoeken, dan is de app Plantnet erg prettig. Je kan er snel en makkelijk mee zoeken, aan de hand van een close-up (foto) die je maakt.
De website Flora Europa en Florakompas zijn ook zeer geschikt om mee te werken als je geen natuurkenner bent. Op de site van Flora Europa kan je extra makkelijk determineren aan de hand van duidelijke afbeeldingen.

Dit artikel is geschreven door Merel Kruit

Schrijft veel over natuur, gezondheid en huidverzorging en verdiept zich helemaal in een onderwerp. Woont in Rotterdam en werkt als freelance copywriter. Liefhebber van natuur en tegelijkertijd de stad. Schrijft in haar vrije tijd fictie en gaat graag naar concerten.

Website